6. Sınıf Fen Bilimleri Sindirim Sistemi ve Görevleri

Sindirim sistemi tanımına gelmeden önce sindirim kavramını açıklayalım. Büyük moleküllü organik besinlerin, en küçük yapı taşlarına kadar parçalanarak hücrelere geçebilecek hale gelmesine sindirim denir. Sindirim olayı ise sindirim sistemi tarafından gerçekleştirilir.

Çalışan bir makinenin enerjiye ihtiyacı olduğu gibi insanın da sürekli enerjiye ihtiyacı vardır. insan vücudunun büyümesi, gelişmesi ve yaşlanan dokuların onarılması için çeşitli maddeler gerekir. Bu maddeler besinlerdir.

Besinler; karbonhidrat, protein, yağ, vitamin, su ve mineraller olarak gruplandırılır. Bunlar büyük moleküllü besin maddeleridir. Besinlerden enerji elde edilebilmesi için besinlerin önce kana, sonra da kandan hücrelere geçmesi gerekir.

Fiziksel (Mekanik) Sindirim
Besinlerin çiğneme ve kas hareketleriyle fiziksel olarak küçük parçalara ayrılmasına fiziksel sindirim denir.

Kimyasal Sindirim
Besinlerin bazı salgılar (sindirim enzimleri) yardımıyla parçalanmasına kimyasal sindirim denir. Sindirim sistemi organ ve yapıları tarafından Sindirim Enzimleri salgılanır ve besinlerin sindirimini kolaylaştırır. Enzimler bütün canlılık olaylarında görev alır. Mekanik sindirim kimyasal sindirimi kolaylaştırır. Kimyasal sindirim sonucu, besinlerdeki büyük moleküller enzimlerin yardımıyla kendilerini oluşturan yapı taşlarına ayrılırlar.

SİNDİRİM SİSTEMİNİN GÖREVLERİ
Sindirim sistemi besinleri hücrelerimiz tarafından kullanılabilecek kadar küçük parçalara bölerek kana geçişini sağlamakla görevidir. Yediğimiz besinler sindirim işlemi sonucunda hücrelerimize geçebilecek duruma gelir. Hücrelerimizde enerji verici, yapıcı-onarıcı ve düzenleyici olarak kullanılırlar. Besinlerimizin vücudumuzda yararlı hâle gelebilmesi için değişime uğraması gerekir. Bu değişim sindirimle gerçekleşir. Sindirim büyük moleküllü besin maddelerinin hücrelerimizin kullanabileceği kadar küçük moleküllere dönüştürülmesidir. Yediğimiz bir bisküvi ancak on iki saat içerisinde tam olarak sindirilir. Sindirim sistemi organları ve enzimleri yenilen besinleri fiziksel ve kimyasal olarak değişikliklere uğratacak özelliktedir.

Sindirim Sisteminin Sağlığı
Sindirim sistemimizin sağlığını korumak için başta dengeli ve yeterli beslenmeyi öğrenmemiz ve öyle beslenmemiz gerekir. Vücudumuzun günlük enerji gereksinimini karşılamak, büyümemiz ve gelişmemizin sağlıklı olabilmesi için dengeli ve yeterli beslenmemiz gerekir. Yemek yemek temel ihtiyaçlarımızdandır. Ancak vücudumuz besinlerin ihtiyacımızdan fazla olan kısmını harcayamaz ve bunları yağa dönüştürerek depolar. Depolanan yağlar ise zamanla şişmanlığa sebep olur.

Biliyor muydunuz?
Haftada iki kez hamburger yemek, bir yılda yaklaşık sekiz kilo almaya neden olmaktadır.

Dengeli ve Yeterli Beslenme
Besin maddelerinde bulunan karbonhidrat, yağ, protein, vitamin, mineral ve suyun, ihtiyacımızı karşılayacak oranda ve birlikte alınmasıdır. Stres ile dengesiz ve yetersiz beslenme sindirim sistemi sağlığını olumsuz etkileyen faktörlerdendir. Lifsi besinleri tüketmek, dengeli ve yeterli beslenmek ise sindirim sistemi sağlığını olumlu etkiler.

Sindirim sistemi sağlığını korumak için dengeli ve yeterli beslenmek dışında:
» Lokmaları iyice çiğnemeli ve yavaş yemeliyiz.
Çok sıcak ve çok soğuk şeyler yiyip içmemeliyiz.
» Yemek sırasında ve yemekten sonra fazla su içmemeliyiz.
» Yemeğe çiğ salata veya taze meyve ile başlamalıyız.
» Fazla tuzlu, baharatlı yemeklerden uzak durmalıyız.
» Sigara içmemeliyiz.
» Ağız ve diş sağlığımızı korumalıyız.
» Asitli ve kafeinli içeceklerden uzak durmalıyız.
» Sindirime yardımcı olmak ve kabızlığı önlemek için öğün aralarında bol su içmeliyiz.
» Yenilen besinlerin temizliğine dikkat etmeliyiz.
» Sofradan tam olarak doymadan kalkmalıyız.
» Et ve süt ürünlerini çiğ olarak tüketmemeliyiz.
» Yemekten sonra bir saat kadar istirahat etmeliyiz.
» Stres ve ruhsal gerginliklerden uzak durmalıyız.