MADDENİN ÖZELLİKLERİ KONU ANLATIMI 4.SINIF

Maddenin özellikleri konu anlatımı bölümünde maddenin görülebilir özellikleri ve ölçülebilen özelliklerini yakından tanıyacağız. Konu anlatımını gözden geçirdikten sonra konu ile ilgili testlerimize katılarak bilginizi ölçebilirsiniz.

Madde: Çevremizdeki canlı ya da cansız, belli bir yer kaplayan duyu organlarıyla algılayabildiğimiz kütlesi ve hacmi olan her şeye madde denir.
NOT: Işık, ısı, Sıcaklık ve ses madde değildir.

Okuduğumuz kitap, yazdığımız defter, kalem, silgi, masa, sandalye, soluduğumuz hava, içtiğimiz su, bitkiler, hayvanlar, gökyüzündeki yıldızlar, Ay ve hatta Güneş bile birer maddedir.

Maddeler farklı özelliklerine göre sınıflandırılır. Bunlar; Görülebilir (Gözlemlenebilen) özellikler ve Ölçülebilen özelliklerdir.

MADDENİN GÖRÜLEBİLİR ÖZELLİKLERİ

Maddenin gözlemlenebilen özellikleri; Görme, işitme, koklama, tatma ve dokunma duyularından biri veya bir kaçı ile algılanır. Örneğin; Maddelerin saydamlığı sadece görme, pürüzlüğü görme ve dokunma duyuları ile algılanabilir. Şimdi maddenin bu özelliklerini daha yakından tanıyalım.

SAYDAM - OPAK
Maddeler ışığı geçirme durumlarına göre; Saydam madde ve Yarı saydam madde ve Opak (saydam olmayan) madde olmak üzere üç guruba ayrılır.
Hava, ince cam, sığ su gibi ışığı geçiren maddelere saydam maddeler denir.
Buzlu cam, yağlı kağıt gibi ışığı az geçiren maddelere yarı saydam maddeler denir. Tahta, karton, taş gibi ışığı hiç geçirmeyen maddelere ise; opak (saydam olmayan) maddeler denir.

PARLAK - MAT
Üzerine düşen ışığı; İyi yansıtan maddelere parlak maddeler denir. Örnek: Altın, gümüş, alüminyum, çinko vb.
Üzerine düşen ışığı yansıtmayanlar ise mat maddelerdir. Örnek: Kükürt, karbon, ağaç, toprak, taş vb.

PÜRÜZLÜ - PÜRÜZSÜZ
Yüzeyinde, girinti- çıkıntı olan maddeler pürüzlü (duvar, taş, tahta, vb.), girinti- çıkıntı olmayan (cam, ayna, fayans, vb.) maddeler ise pürüzsüzdür.

ESNEK - BERK
Kuvvet uygulayınca şekil değiştiren, kuvvet kalkınca tekrar eski haline dönen, uzayıp kısalabilen maddelere esnek madde (silgi, paket lastiği,s ünger gibi) denir.
Esnek olmayan sert ve sağlam maddelere ise berk madde (taş, çivi, kurşun kalem gibi) denir.
Kuvvet uygulanınca; Esnek maddeler kolayca bükülebilir. Berk maddeler bükülmez ve kırılabilir. Berk madde kırılırsa şekil değişikliği kalıcı olur.

MIKNATISLA ÇEKİLEN - MIKTANISLA ÇEKİLMEYEN
Demir, nikel, kobalt gibi maddeler mıknatısla çekilirken, toprak, cam, tahta, kağıt ve plastikten yapılmış maddeler mıknatısla çekilmez.
Mıknatısla çekilen maddeler; Toplu, iğne, çivi, çatal vb...
Mıknatısa çekilmeyen maddeler; cetvel, kağıt, kürdan, defter vb...

SUDA YÜZEN - SUDA BATAN
Bir madde, su içine atıldığında; bir bölümü su dışında kalırsa suda yüzer. Tamamı suyun dibine inerse suda batar. Mantar tıpa, plastik top, tahta parçası gibi maddeler suda yüzerken, bozuk para, cam bilye, anahtar gibi maddeler suda batarlar.
Suda yüzme veya suda batma maddenin büyüklüğüne değil, cinsine ve şekline bağlıdır. Örneğin; büyük bir plastik top suda yüzerken, küçücük bir demir bilye suda batar.

SAĞLAM - KIRILGAN
Darbelere karşı dayanıklı maddelere sağlam, kolaya kırılıp zarar görenler ise kırılgan maddeler denir. Demir ve çelikten yapılan eşyalar sağlam iken cam eşyalar kırılgandır.

SUYU ÇEKEN - SUYU ÇEKMEYEN
Su ile temas ettiğinde; suyu içine hapseden maddelere suyu çeken, suyu içine almayanlara suyu çekmeyen maddeler denir. Tuvalet kağıdı, havlu, atlet gibi maddeler suyu çekerken, şemsiye, yağmurluk, plastik poşet gibi maddeler suyu çekmez.

SERT - YUMUŞAK
Bazı maddelere dokunarak sert ya da yumuşak şeklinde tanımlarız. Demir, bakır, taş gibi maddeler sert, pamuk, yün, sünger, çamur, silgi gibi maddeler yumuşaktır Doğadaki en sert maddelerden biri elmastır. Cam kesmek için kullanılır.

RENKLİ - RENKSİZ
Maddeleri renkli veya renksiz olarak ayırabiliriz. Renkli ise hangi renkte olduğunu belirtiriz. Maddeleri sadece renklerine göre ayıramayız. Çünkü; farklı maddeler aynı renkte olabilir. Beyaz renkteki tuz ve şekeri rengine bakarak ayırt edemeyiz. Aynı maddeler farklı renkte olabilir. Plastikten yapılmış kırmızı ve mavi renkli toplar gibi.

KOKULU - KOKUSUZ
Bazı maddeleri çok belirgin kokulardan tanırız. Kolonya, benzin, naftalin, soğan, sarmısak, bozulmuş yumurta gibi. Gümüş, altın, bakır, tuz gibi maddelerin ise ayırt edici kokuları yoktur.

TATLI- ACI- EKŞİ
Bazı maddeleri tadına bakarak tanıyabiliriz; Limon - ekşi, pasta - tatlı, biber- acıdır. Bilmediğiniz maddelerin tadına bakmamalıyız çünkü zehirli ve yakıcı olabilirler.

MADDENİN ÖZELLİKLERİNE GÖRE KULLANIM ALANLARI
Günlük yaşamımızda kullandığımız nesneler maddelerin çeşitli özellikleri dikkate alınarak üretilmemektedir.

» Atlet ve fanila gibi çamaşırlar suyu çeker. Böylece terimiz çamaşırda kalır. Hasta olmayız.
» Yağmurluk ve şemsiye gibi eşyalar ise suyu çekmez. Yağmurda ıslanmamıza engel olur.
» Çerçevelerde cam kullanılır. Böylece içindeki resmi görebiliriz.
» Kanepe ve koltuklarda sünger kullanılır. Böylece oturan kişi rahat eder.
» Ambalajlarda plastik kullanılır. Böylece içindeki ürün dış etkenlerden korunur.