3. Sınıf Fen Bilimleri Gezegenimizi Tanıyalım Dünya’mızın Şekli ve Katmanları

Dünya'mızın Şekli Neye Benzer?
Dünya, Güneş sistemindeki dokuz gezegenden biridir. Dünya'nın şekli top veya portakala benzer. Ancak onlar gibi tam yuvarlak değildir. Dünya'mız alttan ve üstten basık, ortası biraz şişkin olan bir küredir.

Geçmiş zamanlarda insanlar Dünya’nın şekli hakkında farklı görüşlere sahipti. Bir kısmı Dünya’nın düz bir tepsiye benzediğine inanıyordu. Bazıları ise Dünya’nın öküzün boynuzunda duran bir yer olduğunu sanıyorlardı.
Aristo, Pisagor, Biruni ve Macellan gibi bir çok bilim adamı bu konuda çalışmalar yapmışlar ve Dünya'nın yuvarlak olduğunu ispatlamışlardır.

Pisagor: Dünya’nın yuvarlak olduğu görüşünü ortaya atan ilk kişidir.
Aristo: Yaptığı gözlemler sonunda Dünya'nın yuvarlak olduğunu kanıtladı.
Kristof Kolomb: Dünya’nın yuvarlak olduğunu ispatlamak için yolculuklar yaptı.
Macellan: Yaptığı yolculukta başladığı noktaya dönmeyi başardı. Macellan, dünyanın çevresini dolaşan ilk denizcidir. Bu seyahatleri sayesinde hem Dünya’nın yuvarlak olduğu ispatlanmış hem de Dünya’nın çevresinin uzunluğu belirlenmiştir.

Galileo: Dünya yuvarlaktır ve Güneş’in etrafında dönmektedir dediği için cezalandırıldı.
Birûnî: Orta Asyalı büyük Türk bilginidir. Dünya'mızın küreye benzediğini söylemiştir.
İdrîsî: İdrîsî, Dünya’nın küre şeklinde olduğunu düşünüyordu. İdrîsî’nin çizdiği dünya haritası, o güne kadar bilinen en iyi dünya haritası örneğidir.

Artık günümüzde çok gelişmiş uzay araçları sayesinde Dünya’mızın uzaydan fotoğrafları çekilebilmektedir. Bu fotoğraflarda Dünya’nın küreye benzer şekli çok net bir biçimde görülmektedir.

Dünya’nın Yuvarlak Olduğunu Kanıtlayan Olaylar
Dünyamızın yuvarlak olduğunu kanıtlamanın başka yolları da vardır.
1) Sürekli aynı yöne doğru ve aynı yükseltiden uçan uçağın, tekrar ilk kalktığı yere gelmesi.
2) Uzaklaşan bir geminin önce gövdesinin sonra yelkenlerinin en son olarak da tamamının kaybolması.
3) Dünya’nın Ay üzerine düşen gölgesinin yuvarlak olması Dünyamızın yuvarlak olduğunun kanıtıdır.

Gezegenimizi Tanıyalım 3. Sınıf Konu Anlatımı 2.Bölüm
Dünya’nın Yapısı
Dünya’mızın yüzeyi karalar, sular ve bunların etrafını saran hava katmanı ile kaplıdır. Şimdi Dünya’mızı oluşturan bu katmanları sırasıyla inceleyelim.

Dünyamız Hangi Katmanlardan Oluşur?

Dünya'nın dış kısımda;
1- Kara Katmanı
2- Su Katmanı
3- Hava Katmanı

Dünya'nın iç kısımda ise;
4- Çekirdek
5- Manto katmanları yer almaktadır. Şimdi bu katmanları yakından tanıyalım.

KARA KATMANI (Yer Kabuğu)
Yer kabuğu olarak da adlandırılır. Günlük yaşantımızı sürdürdüğümüz, üzerinde canlıların yaşadığı, Dünya’nın dış kısmını oluşturan yer kabuğuna kara katmanı denir. Dünya’nın tüm yüzeyini kaplar.

Dağlar, ovalar, vadiler, taşlar, mağaralar, yanardağlar, çöller, ormanlar, taşlar, kayalar, topraklar kara katmanını oluşturan parçalardır.

Karalar insanların ve bir çok canlının yaşam alanlarıdır. Dünyamızı 4 parçaya ayırırsak 1 parçasını karalar oluşturur.

Deniz ve okyanusların tabanı da dahil tüm Dünya’yı çepeçevre sarar.

Yeryüzündeki karaların kalınlığı her yerde aynı değildir. Dağlarda, tepelerde karaların derinliği daha fazla iken, denizlerde ve okyanuslarda daha azdır.

Yeryüzü şekillerinin en yükseği dağlardır. Dağlar birbirini sıra halinde takip ettiklerinde sıra dağları oluştururlar. Dünyanın en uzun sıra dağları Hindistan ve Çin arasındaki Himalaya Dağlarıdır. Yine Dünya’nın en yüksek noktası Everest Dağı’dır. Ülkemizin en yüksek dağı ise Ağrı Dağı’dır.

Dünya üzerinde okyanus ile çevrilmiş büyük kara parçalarına kıta denir. Dünya üzerindeki kıtalar ve isimleri;
Avrupa Kıtası
Asya Kıtası
Afrika Kıtası
Kuzey ve Güney Amerika Kıtası
Antarktika Kıtası
Avusturalya (Okyanusya) Kıtası

SU KATMANI
Canlıların hayatlarını devam ettirebilmeleri için hava kadar suya da ihtiyaçları vardır. Su olmazsa yaşam olmaz. Bitkiler ve hayvanların yaşamı ile birlikte insanlarında suya ihtiyacı vardır.

Dünya üzerindeki okyanuslar, denizler, göller, akarsular en büyük su kaynaklarıdır. Uzaydan çekilen fotoğraflarda dünya üzerindeki sular nedeniyle dünyamız mavi olarak görünür. Bu sebeple dünyamız “Mavi Gezegen” olarak adlandırılır.

Dünyamızı 4 parçaya ayırırsak 3 parçasını sular oluşturur.

Su katmanındaki suların bazıları tatlı bazıları da tuzludur. Deniz ve okyanuslardaki sular tuzlu olduğu için içilemez. Dünyadaki suların çok azı tatlı sudur, geri kalanı tuzludur. Bu sebeple içilebilir suları israf etmemeliyiz.

Kara katmanının çukur yerleri sularla doludur. Bu sular büyüklüklerine göre isimlendirilir. Orta büyüklükte olanlara deniz, daha büyüğüne de okyanus deriz. Denizler ile bağlantısı olmayan su birikintilerine ise göl denir.

Dünyamızdaki Okyanus İsimleri;
Büyük okyanus
Atlas okyanusu
Hint okyanusu

HAVA KATMANI (ATMOSFER)
Dünya’nın etrafını saran gaz örtüsüne hava katmanı denir. Atmosfer olarak da adlandırılır. Hava küreyi gözümüzle görmemiz mümkün değildir. Ancak ellerimizi yüzümüze doğru salladığımızda hissederiz. Çamaşırların rüzgarda sallanması da havanın varlığının kanıtıdır.

Hava katmanı pek çok gazın bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Kokusu, rengi ve tadı yoktur. Canlıların yaşamını sürdürebilmesi için hava katmanına ihtiyacı vardır. Hava katmanı karalarla ve sularla temas halindedir.

Hava katmanı ayrıca Dünya’yı Güneş’in zararlı ışınlarından koruyarak kalkan görevi görür.

Yağmur, rüzgâr, kar, sis gibi bütün hava olayları bu katmanda gerçekleşir.

Hava katmanı her gezegende bulunmaz. Bilinen gezegenler içinde üzerinde solunabilir, nefes alınabilir tek gezegen Dünya’mızdır.

İnsan bitki ve hayvanların yaşamalarını sağlayan oksijen yine hava kürede bulunur.

NOT: Toprakta ve suda da hava vardır. Buralarda yaşayan canlılar bu havayı kullanırlar.

Dünya’mızın içinde hangi katmanlar vardır?
Dünya’mızın içinde bulunan katmanlar manto ve çekirdek katmanlarıdır.

MANTO KATMANI
Manto katmanı yer kabuğunun (kara katmanı) altında bulunur. Yüksek sıcaklık nedeniyle erimiş kayalardan oluşur.

ÇEKİRDEK KATMANI
Dünya'mızın merkezindeki (en içteki) katmanıdır. Gezegenimizin en sıcak bölümüdür. Çok sıcak olması nedeniyle yarı sıvı durumdadır. Çekirdek katmanı iç ve dış olmak üzere iki bölümden oluşmuştur.

Benzer İçerikler

3. Sınıf Fen Bilimleri Gezegenimizi Tanıyalım Test 1
3. Sınıf Fen Bilimleri Gezegenimizi Tanıyalım Test 2
3. Sınıf Fen Bilimleri Gezegenimizi Tanıyalım Doğru Yanlış Soruları
3. Sınıf Fen Bilimleri Gezegenimizi Tanıyalım Boşluk Doldurma Soruları

Hızlı Erişim