KANIN VÜCUTTA DOLAŞIMI 4.SINIF KONU ANLATIMI

Kanın vücutta dolaşımı ile, yararlı maddelerin taşınması ve zararlı maddelerin vücuttan atılması sağlanır.
Vücudumuzdaki kan dolaşımı; Kan, Kalp ve Damarlar ile gerçekleşir.

BESİN VE OKSİJEN VUCUTTA HANGİ YOLLA TAŞINIR?
KAN
Bir yerimiz kesildiğinde akan kırmızı, ılık sıvının kan olduğunu biliyoruz. Kan;
» Vücudumuzun her noktasına besin ve oksijeni taşır.
» Vücudu mikroplara karşı korur.
» Karbondioksit ve diğer zararlı maddelerin, vücut dışına atılmasına yardımcı olur.

DAMARLAR
Kanın, bütün vücudu dolaşmasını sağlayan yapılara damar denir.

Damarlar;
» Vücudun kan ihtiyacına göre farklı kalınlıklarda olabilir.
» Bitki yapraklarındaki gibi küçük dallara ayrılarak tüm vücudu sarar.
» Kesik ve yaralanma olmadığı sürece kanın vücut dışına çıkmasını önler.

KALP
» Göğüs kafesinin içinde ve iki akciğer arasındadır.
» Özel bir kastan oluşmuştur.
» Kanı vücuda pompalar.
» Kasılıp gevşeyerek kanın damarlar içinde hareket etmesini sağlar.
» Kan yoluyla besin ve oksijenin tüm vücuda dağıtılmasını sağlar.

Oksijen bakımından zengin kan, açık kırmızı renktedir ve kalbin sol tarafındadır. Karbondioksiti fazla olan kan, koyu kırmızıdır ve kalbin sağ tarafındadır.

EK BİLGİ
Kalp; dört odacığa ayrılmıştır. Üstteki odacıklara kulakçık, alttaki odacıklara karıncık denir.

KALBİM ATIYOR
Kalpte gerçekleşen kasılma ve gevşeme hareketine kalp atışı denir.
Elimizi sol göğsümüze bastırdığımızda kalp atışımızı hissederiz.
Kalp atışları nabız sayesinde tespit edilir.
Kalbin kasıl›p gevşeyerek pompaladığı kanın damarlara yaptığı etkiye nabız denir.

Boynumuz, el ve ayak bileklerimizin iç kısmı nabzın en iyi hissedildiği yerlerdir. Nabız sayısı; Yaş, cinsiyet ve vücut yapısı gibi özelliklere göre değişir.

Nabız sayısının arttığı durumlar;
o Yeni doğan bebeklerde,
o Ateşli hastalıklarda,
o Soğuk havalarda,
o Yürüme, koşma ve diğer vücut egzersizlerinde,
o Korktuğumuzda,
o Heyecanlandığımızda nabız sayımız artar.

Nabız sayısı, egzersiz boyunca hep aynı oranda artmaz. Kalbimizin atış sayısının belli bir üst sınırı vardır. Bu sınıra ulaşıldığında nabız sayısındaki artış durur.

Bir dakikadaki nabız sayısı;
» Bebeklerde 100 - 120,
» Çocuklarda 80 - 100,
» Yetişkinlerde ise 70 - 80 civarındadır.
İlerleyen yaşlarda vücudun enerji ihtiyacı azalır. Bu nedenle nabız sayısı da azalır.

STETOSKOP
Kalp atışları ve soluk alıp verme olayı stetoskop denilen aletle dinlenir. Stetoskop sesleri yükselterek duymamızı sağlar.

EGZERSİZ YAPALIM
Sağlıklı ve zinde bir vücuda sahip olmak, vücudu sistemli bir şekilde çalıştırmak için egzersiz yaparız.
Hafif koşu, bisiklete binme, yürüyüş ve yüzme gibi düzenli ve sürekli egzersizler çok önemlidir.

Nabız ve Egzersiz Arasındaki İlişki
Egzersizler sırasında nabız ve soluk alıp verme sıklığı artar.
Hangi yaşta olursa olsun insan egzersiz yaptığında enerji ihtiyacı artar. Artan enerji ihtiyacımızın karşılanması için kanımız daha hızlı dolaşarak besin ve oksijen taşır. Bu nedenle kanımızı vücuda pompalayan kalp, daha hızlı atmaya başlar. Böylece nabız sayısı da artar.
Vücut dinlenme hâlindeyken kalp atım hızı düşer. Dolayısıyla nabız da düşer. Buna en iyi örnek uykudur.

NEDEN EGZERSİZ?
Vücudumuzun, düzenli uykuya, dengeli beslenmeye ve egzersizlere ihtiyacı vardır.
Düzenli bir egzersiz;
» Sağlıklı olmamızı,
» Daha dinç görünmemizi ve
» Kendimizi daha iyi hissetmemizi sağlar.

Egzersiz yapmak yaş ve cinsiyet farkı olmaksızın tüm insanların günlük hayatta edinmesi gereken bir alışkanlıktır. Bedensel engellilerin de egzersiz yapmaktan vazgeçmemesi gerekir.

Egzersiz yapılmaması sonucu kilo alınır. Bu kilolar farklı hastalıklara neden olabilir. TV ve bilgisayar başında gereğinden fazla vakit geçirmek yerine sık sık egzersiz yapmalıyız.

DOLAŞIM ORGANLARININ SAĞLIĞI
Kan, kalp ve damarlarımızın sağlığını korumak için;
» Düzenli ve dengeli beslenmeliyiz.
» Temiz havalı ortamlarda bulunmaya özen göstermeliyiz.
» Hayvansal yağların aşırı tüketimi kalp ve damarlarda hastalık riskini artırır.
» Egzersiz yapmalıyız.
» Kanın vücudumuzda rahatça dolaşabilmesi için giysilerimizin aşırı dar olmasından sakınmalıyız.
» Alkol, sigara, uyuşturucu gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durmalıyız.

Bunları Biliyor Muydunuz?
» Dinlenme halinde kalbimiz dakikada yaklaşık 5 litre kan pompalar. Egzersiz sırasında bu miktar beş katına çıkarak 25 litre olur.
» Kan insan vücut kütlesinin %8'ini oluşturur.
» Yetişkin bir insanın kalbi yaklaşık 300 g'dır.
» Yetişkin bir insan vücudundaki en büyük damar yaklaşık bir bahçe hortumu (3 cm çapında) genişliğindedir.